Opis:
Dorota Taranek
Małe i mniejsze formy tkackie i rysunki
Wystawa w dniach 28 kwietnia – 30 maja 2023
Galeria DAP 3
Ul. Mazowiecka 11A, Warszawa
„Za istotę wyrobu o wartości artystycznej uważa się jego formę, która przemawia do człowieka na drodze oddziaływania zmysłowego czy intelektualnego”
/Herbert Read, „Sztuka a przemysł”/
„Zobaczyć, nie oglądać, ponieważ widzieć to zbliżyć się, antycypować suwerenny akt wiedzy. Ujrzenie szczegółów to organiczna cząstka każdej wiedzy […]. Dochodzi tutaj do potrójnego paradoksu: zbliżenia by lepiej podzielić i cięcia by lepiej stworzyć całość. […] Mimo to paradoks ten określa coś na kształt pewnego ideału. Szczegół – z jego trzema operacjami: bliskości, podziału i zsumowania – byłby fragmentem tworzącym ideał wiedzy i całości.”
/Georges Didi-Huberman „Przed obrazem”/
“Dorota Taranek należy do elitarnego grona współczesnych artystów reprezentujących polską tkaninę unikatową. W swym bogatym dorobku twórczym, wielokrotnie wystawianym i nagradzanym, ma zarówno tkaniny nicielnicowe, malarstwo na jedwabiu, jak i żakardy.
Jednak ulubiona formą wypowiedzi Artystki są tkaniny żakardowe, w których z prawdziwą maestrią wykorzystuje ich technologiczne możliwości uzyskania światłocieniowych efektów za pomocą zastosowanych tkackich splotów, co zbliża jej twórczość do malarstwa.
Fascynację tkaniną wyniosła z rodzinnego domu, kontynuując tu niejako tradycję. Pierwsze umiejętności zdobyła jednak w słynnym Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Nowym Wiśniczu, które jako jedyne w Polsce specjalizowało się w tkaninie żakardowej. Tam za sprawą swej nauczycielki Weroniki Banasik-Kostrzewy (wywodzącej się z Warsztatów Krakowskich) poznała tajniki tej techniki. Wspomina w rozmowie z Norbertem Zawiszą („Współczesna tkanina w Polsce. Lektury, listy, rozmowy” Warszawa 2017): „Liceum dało mi bardzo dużo, bo przez pierwsze dwa lata uczyłam się wszystkich technik tkackich […] uczono nas technik farbowania, technik splotów, czyli byliśmy w pełni przygotowani, aby zetknąć się z tą <wyższą kulturą tkacką> […] zakochałam się w tym mechanizmie, że on jest tak logiczny, tak prosty, że można nad nim zapanować”. Później były studia w ówczesnej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego) w Łodzi pod kierunkiem prof. Antoniego Starczewskiego (Pracownia Projektowania Gobelinu i Dywanu) oraz prof. Krystyny Nadratowskiej-Górskiej (Pracownia Tkaniny Żakardowej). W czasie pracy nad dyplomem jedna z desenatorek w Żyrardowie zwróciła jej uwagę na fakt, iż rysunek raportu winien być jak splot tkaniny i jak podkreśla Artystka „to mnie zafascynowało. Oczywiście za tym rysunkiem poszło to, że chciałam każdy ślad pędzla, ruch matowego węgla, czy grafiki przenieść właśnie w ten sposób. Mnie interesowały emocje […]”.
Należy tu wspomnieć, że żakard obok druku jest wśród artystów polskich zajmujących się tkaniną jedną z najpopularniejszych technik tkactwa wzorzystego, zarówno w aspekcie tkanin dekoracyjnych jak i ubraniowych. Dla twórców technika żakardu stanowi często trudne wyzwanie, gdyż sam proces tkania i przygotowania wymaga precyzji myśli, czytelności założenia i ogromnej dyscypliny.
Ten pierwszy etap prac jest już dla Doroty Taranek fascynujący, uprawiając żakard autorski traktuje go w sposób malarski. Taki charakter podejścia do wzoru wynika tu z dynamiki budowy kolorystycznej, ujętej ekspresyjnie, waloru tkaniny, którą tworzy gęstość osnów, pokryć wątkowych, rodzaje splotów. Taranek stosuje także z upodobaniem długie przeploty wątków nieprzychwyconych osnową, co tworzy ciekawą strukturę duktu rysunkowej lub malarskiej kreski i stanowi jej oryginalną formę wypowiedzi. W tkaninie przemysłowej w technice żakardu efekt taki spotkałby się z dezaprobatą, ale artystka uczyniła błąd tkacki przedmiotem swych twórczych rozważań rozprawy doktorskiej pt. „Zbłądziłam? Inspiracja błędem tkackim w procesie tworzenia tkaniny dekoracyjnej”, gdyż jak sama podkreśla, „mnie poprawność techniczna nie interesuje. Nie interesuje mnie bezduszne cyfrowe przenoszenie projektu jak to się teraz robi – przenoszenie obrazka, czyli wytkanie pocztówki na żakardzie […]. Szukam czegoś innego dla siebie”.
Nadaje zatem tkaninie indywidualny wyraz, często poszukując inspiracji w naturze, której przypisuje nowe znaczenia. O złożoności tego procesu Dorota Taranek pisze: „nim tkanina zawiśnie w estetycznej przestrzeni sali wystawowej, między umysłem twórcy, gdzie zgromadził on umiejętności techniczne, a duszą – pełną wyobrażeń – i ręką wspomaganą przez komputer, które splotą jedno z drugim, zachodzi długi proces twórczy”. Dopełnionych musi być kilka etapów, z których pierwszym jest zaprojektowanie raportu, a zatem musi powstać rysunek. Jego linie Artystka uzyskuje „ołówkiem, piórkiem, wydrapuje patykiem lub szmatą na grubo nałożonej farbą płaszczyźnie” i jak podkreśla „tworzę kompozycje statyczno-dynamiczne”, które wyróżnia kontrast linii, czy opozycja linii i płaszczyzny, a ich cechę charakterystyczną stanowi gest. Przetransponowany na język splotu, będący tkacką interpretacją pierwotnego zamysłu. To połączenie maestrii technicznej, różnorodności kreacyjnych pomysłów i zastosowane środki wyrazu, potraktowanie raportu nie tylko w aspekcie czysto technicznym, ale przede wszystkim estetycznym sprawia, że w swych tkaninach Taranek łączy umiejętnie wiedzę techniczną z artyzmem, budując w ten sposób indywidualną i niepowtarzalną architekturę tkaniny.
Podkreślając materialność tkaniny i odwołując się do jej historycznej tradycji łączącej w sobie pierwiastek dekoracyjny i użytkowy, Artystka eksperymentuje z surowcami łącząc ze sobą len, bawełnę, włókna wiskozowe, polipropylen, czy przędze o metalicznym połysku. Wprowadza szeroką gamę barwną, kontrasty powierzchni gładkich, porowatych, reliefowych, które uzależnione są często także od kąta padania światła lub miejsca z jakiego oglądamy konkretną realizację. Komponując z ogromną swobodą, poszukując, usiłując wykraczać w poszukiwaniach poza zwykłe techniczne możliwości żakardowego krosna, Dorota Taranek wypracowała konsekwentny, indywidualny język wypowiedzi, zarówno w monumentalnych żakardach jak i w tkackich miniaturach. W wypadku miniatur wyraźnie podkreśla rysunek splotu, gdyż jak zauważa „w moim przypadku każdy wytkany bryt żakardowy poprzedzają próby, podczas których dokonuję ustawień parametrów technicznych krosna. Tworząc wiele różnych wariantów kolorystycznych eksperymentuję z przędzą wątkową. Z tych pierwszych zrealizowanych wersji powstają miniatury”.
Dorotę Taranek fascynuje unikatowość tkackiego medium pojmowana tutaj jako niepodleganie rygorom użytkowości i nieskrępowany wyraz artystycznej kreacji, bowiem jak zauważa Herbert Read („Sens Sztuki”) „ostateczne wartości sztuki wykraczają poza jednostkę, poza jej czasy i warunki istnienia . Wyrażają one idealne proporcje, czy harmonie, które artysta może uchwycić tylko dzięki sile twórczej intuicji”.
dr Łukasz Grzejszczak
Instytut Architektury Tekstyliów Politechniki Łódzkiej
Kurator wystawy
———————————————————————————–
DOROTA TARANEK
Pochodzi z Żyrardowa, któremu początek dała fabryka lniarska. Ukończyła łódzką Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych (dzisiejsza ASP) w Pracowni Gobelinu i Dywanu prof. Antoniego Starczewskiego oraz w Pracowni Tkaniny Żakardowej prof. Krystyny Górskiej. Stypendystka Węgierskiej Szkoły Sztuk i Rzemiosł w Budapeszcie. Jej rozprawa doktorska dedykowana była żakardom – Zbłądziłam? Inspiracja błędem tkackim w procesie tworzenia tkaniny dekoracyjnej (2013). Pracuje w Instytucie Architektury Tekstyliów na Wydziale Technologii Materiałowych i Wzornictwa Tekstyliów Politechniki Łódzkiej, gdzie uczy studentów projektowania struktur tkanych, kompozycji, architektonicznego projektowania tekstyliów.
Autorka tkanin artystycznych. Specjalizuje się w projektowaniu tkanin żakardowych i nicielnicowych. Maluje na jedwabiu i ręcznie filcuje wełnę. Projektuje dla przemysłu, jej realizację tkanin obiciowych zastosowano m.in. w samolotach PLL LOT. Izolacja spowodowana zarazą umożliwiła powrót do ulubionej czynności jaką jest tkanie gobelinów.
Zdobywczyni wielu nagród, m.in.: wyróżnienia na 8. Międzynarodowym Biennale Sztuki Włókienniczej w Nantong (Chiny), srebrnego medalu na 14. Międzynarodowym Triennale Tkaniny w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi (2013), II nagrody Marszałka Województwa Pomorskiego podczas 8. Międzynarodowego Nadbałtyckiego Triennale Miniatury Tkackiej (2010), wyróżnienia w konkursie Pamiątka z Polski (2009), nagrody Fundacji AKAPI za najlepszy debiut podczas 12. Międzynarodowego Triennale Tkaniny (2007).
Ostatnio brała udział w następujących wystawach:
2022
Galeria DAP, Warszawa, SZTUKA WŁÓKNA 2022 – wyróżnienie
Galeria Umelka, Bratislava, Słowacja, 22nd International Minitextile EXhibition BUBBLE
Magyar Muveszeti Akademia, Budapest, Węgry, FIBRE ART&FINE ART
2020
Centralne Muzeum Włókiennictwa, Łódź, Ogólnopolska Wystawa Miniatury Tkackiej
2019
Museo del Traje, Madrid, Hiszpania, Small Format Salon. 8th International Biennial of Contemporary Textile Art WTA
Art Ventures Gallery, USA, 100 Years of Bauhaus. Bauhaus fiber art exhibition,
Gdynia, Muzeum Miasta Gdyni, 11. Baltic Mini Textile Gdynia
2018
Silkeborg Bad (Dania), Kunstcenter – European Tapestry Triennial Exhibition ARTAPESTRY5; wystawa prezentowana również: Ronneby (Szwecja); Daugavspils (Łotwa); Arad (Rumunia)
Krosno, Galeria BWA – Z krosna do Krosna. 10. Międzynarodowe Biennale Artystycznej Tkaniny Lnianej
2017
Łódź, Galeria Biblio-Art. – WIELOŚĆ BRZMIEŃ. Wystawa prac pedagogów Instytutu Architektury Tekstyliów Politechniki Łódzkiej
Kherson (Ukraina) – 8th International Biennial Exhibition of Mini Textile Art. Scythia
London (Wielka Brytania), London Design Fair- TEXTURA. A Polish touch
Opatówek, Muzeum Historii Przemysłu – ŻAKARDY. Dzieła sztuki użytkowej XIX-XXI wieku
2016
Łódź, Centralne Muzeum Włókiennictwa – 11. Ogólnopolska Wystawa Miniatury Tkackiej
Łódź, Centralne Muzeum Włókiennictwa – 13. Ogólnopolska Wystawa Tkaniny Unikatowej; nominacja do nagrody
2015
Ryga, The Latvian National Muzeum of Art. – 5th Riga International Textile and Fibre Art. Triennial
2014
Nantong (Chiny), Cultural and Creative Industry Park – 8. Międzynarodowe Biennale Sztuki Włókienniczej From Lausanne to Beijing; wyróżnienie
W pracy dydaktycznej staram się przede wszystkim zaszczepić adeptom miłość do techniki tkactwa żakardowego. Na bazie własnych doświadczeń uzmysławiam studentom nieograniczone możliwości interpretacji wzorów plastycznych. Jak również to, że każdy z nich może znaleźć swój sposób artystycznej wypowiedzi. A mając na uwadze przeznaczenie tkaniny, jak ważna jest świadomość i umiejętność podejmowania właściwych decyzji o technice realizacji projektów.
