Jan Cybis
„Starzeje się przede wszystkim nowość”
Malarstwo i rysunki.
Wystawa z okazji 50-lecia Nagrody im. Jana Cybisa
Galeria DAP
ul. Mazowiecka 11A, Warszawa
Jan Cybis to wielki malarz i rysownik, pedagog i publicysta, inicjator i czołowy reprezentant nurtu kolorystycznego w malarstwie lat 30-tych i sztuce powojennej. Urodzony w 1897, zmarł w 1972.
Jako współzałożyciel Okręgu Warszawskiego Związku Polskich Artystów Plastyków, stał się mentorem kolejnych pokoleń malarzy.
W rocznicę jego śmierci, w 1973 roku, Okręg Warszawski ZPAP ustanowił Nagrodę Jego imienia, która dzisiaj jest najważniejszym i najbardziej prestiżowym wyróżnieniem w dziedzinie sztuk plastycznych w Polsce.
W 2023 roku obchodzimy 50-tą rocznicę ustanowienia Nagrody. Wystawa prac samego Mistrza Jana Cybisa w Galerii Domu Artysty Plastyka, czyli w jego „mateczniku”, nie jest zbiegiem okoliczności.
„Koloryści podporządkowali sobie polską sztukę na długie lata, zarówno malarstwo lat 30. jak i sztukę powojenną, spychając z dyskursu społecznego i akademickiego zjawiska sztuki modernistycznej. Niewątpliwie znaczącą rolę odegrał w tym charyzmatyczny przywódca Komitetu Paryskiego, wiodący przedstawiciel koloryzmu, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, samozwańczy „papież” wśród malarzy – Jan Cybis. Jego postać, dokonania, być może wewnętrzna siła, przekonanie o słuszności i wierność raz obranemu kierunkowi doprowadziły do powołania nagrody Jego imienia, w rok po jego śmierci. Dla uczczenia pamięci, oddania hołdu i utrwalenia tego, co zbudował.”
Marta Zielińska (fragment tekstu z katalogu wystawy)
Na wystawie zobaczymy zarówno malarstwo olejne, jak i rysunki, akwarele, szkice, a także pamiątki, takie jak przedmioty należące do Jana Cybisa, jego pędzle, książki, przybory malarskie.
Prezentowane prace oraz przedmioty, a także ich zdjęcia są własnością Muzeum Śląska Opolskiego, które jest partnerem wydarzenia.
Jan Cybis – przedmioty i pamiątki po artyście
Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu posiada największą w Polsce kolekcję praca Jana Cybisa (1897-1972), wybitnego polskiego malarza urodzonego we wsi Wróblin koło Głogówka na Opolszczyźnie. Zbiór ten liczy obecnie 90 obrazów olejnych i 847 prac na papierze, wykonanych w różnych technikach. Ciekawą i rzadko pokazywaną publiczności częścią opolskiej kolekcji są osobiste rzeczy malarza, które wiele mówią o Cybisie zarówno jako o człowieku, jak i artyście. Większość z nich trafiła do Opola dzięki rodzinie malarza, w znakomitej większości są one darem starszego syna malarza – Jacka Cybisa.
Niektóre z zachowanych przedmiotów, które pokazane zostaną na wystawie w Galerii DAP, odnoszą się do dzieciństwa Jana Cybisa. Grafitowa tabliczka do nauki pisania, jakiej używały śląskie dzieci w końcu XIX i na początku XX wieku, sięga swą historią do czasów, kiedy Cybis uczęszczał do szkoły powszechnej we Wróblinie. To tam w latach 1904-1908 odebrał swą pierwszą, podstawową edukację. Kuferek, w którego wnętrzu wypisano nazwisko Cibis, według tradycji rodzinnej został zabrany przez młodego Jana do Królewskiego Gimnazjum Katolickiego w Głogowie, gdzie w latach 1908-1916 kontynuował naukę.
Jan Cybis był nie tylko malarzem – pisał artykuły o sztuce, zajmował się tłumaczeniami, a pośmiertnie wydane w 1980 roku „Notatki malarskie” świadczą o kunszcie jego literackiego warsztatu. Nie dziwi zatem fakt, że malarza otaczały książki. W zbiorach Muzeum Śląska Opolskiego znajdują się książki z jego prywatnej biblioteczki, z których niewielki wybór zaprezentowany zostanie na warszawskiej ekspozycji.
Ciekawy i najbliżej z twórczością Jana Cybisa związany zespół przedmiotów stanowią przybory malarskie
i przedmioty do ustawiania martwych natur. W grupie pierwszej znajdziemy m.in. pędzle i kosz do ich nakładania, kasetę malarską, szpachlę i łyżkę do mieszania zaprawy. W drugiej części tego zbioru znajdują się różnorodne obiekty – zarówno pospolite (np. gliniane dzbany), jak i kunsztowne naczynia, jak rosyjska filiżanka porcelanowa z poł. XIX wieku. I choć artysta nie zajmował się nigdy malarstwem pod kątem tematu, bo – jak sam podkreślał – “jabłko czy głowa, zadanie było to samo”, to jednak do niektórych przedmiotów powracał wielokrotnie, by we właściwy sobie sposób “odczuć je po malarsku”.
Patronat honorowy nad wystawą objął
Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
prof. dr hab. Piotr Gliński
Patronat medialny
